Synod z Whitby - Zjazd religijny decydujący o przewadze Rzymu nad Jerozolimą w Królestwie Northumbrii

Rok 664 naszej ery przyniósł momentousowe wydarzenie dla Królestwa Northumbrii, które na zawsze wpisało się w karty historii Anglii. Synod z Whitby, organizowany w małym, nadmorskim miasteczku Whitby, stał się areną intelektualnej bitwy pomiędzy dwoma odłamami chrześcijaństwa: rzymskim i celtyckim.

Zanim jednak przyjrzymy się szczegółom synodu, musimy cofnąć się o kilka dekad, aby zrozumieć kontekst tego wydarzenia. W VII wieku Brytania była mozaiką małych królestw, z których wiele przeszło na chrześcijaństwo, przyjmując różne tradycje i rytuały. Na północnym wschodzie wyspy Northumbria stała się bastionem wiary chrześcijańskiej pod wpływem misjonarzy wysłanych z Irska.

Irlandia, choć głęboko religijna, pielęgnowała inną interpretację chrześcijaństwa niż Rzym.

• Daty świąt: Celtycki Kościół obchodził Wielkanoc w innym terminie niż Kościół rzymski.
• Strzyżenie włosów: Mnisi irlandzcy przyjmowali fryzurę z długimi, splecionymi włosami, podczas gdy mnisi rzymscy nosili krótkie włosy.

Te i inne różnice wywoływały napięcia między obu odłamów chrześcijaństwa.

W tym samym czasie w Northumbrii pojawiła się królowa Eanfleda, która była gorliwą zwolenniczką tradycji rzymskiej. Jej wpływ na władcę, jej brata króla Oswiu, był znaczący. W 663 roku, król Oswiu zwołał Synod z Whitby. Zaprosił biskupów i duchownych z obu stron sporu w celu rozstrzygnięcia kwestii zwierzchnictwa religijnego.

Synod trwał przez kilka dni. Dyskutujący nie szczędzili sobie ostrej krytyki, prezentując argumenty z Pisma Świętego i tradycji Kościoła. Debata skupiała się głównie na trzech kluczowych kwestiach:

1. Data Wielkanocy: Kościół celtycki opierał się na obliczeniach astronomicznych dla określenia daty Wielkanocy, podczas gdy Kościół rzymski stosował kalendarz julijski.

2. Bryt: Wspólnota mnichów z Iweronu przybyła do Northumbrii w VI wieku i wprowadziła tam tradycję tonsury, czyli golenia głowy.

3. Znaczenie biskupów: Synod rozpatrywał również kwestię roli biskupów i ich zwierzchnictwa nad innymi duchownymi.

Ostatecznie Synod z Whitby zdecydował się przyjąć doktrynę Kościoła rzymskiego. Chociaż decyzja ta nie była jednomyślna, król Oswiu wzmocnił swoje poparcie dla Rzymu. Efektem tego wyboru było stopniowe ujednolicenie religijne w Northumbrii i w konsekwencji całej Anglii.

Konsekwencje Synodu z Whitby:

• Zjednoczenie religijne: Synod przyczynił się do ujednolicenia praktyk religijnych w Anglii, przyczyniając się do wzrostu potęgi Kościoła rzymskiego.

• Wpływ na kulturę: Zmiana kalendarza i obrzędów wpłynęła na rozwój kultury i sztuki anglosaskiej, zbliżając ją do kontynentalnej Europy.

• Wzrost roli Rzymu: Decyzja Synodu z Whitby umocniła pozycję papieża jako zwierzchnika Kościoła chrześcijańskiego w Anglii.

Synod z Whitby jest fascynującym przykładem złożoności religijnych sporów w średniowieczu. To wydarzenie nie tylko rozstrzygnęło lokalną debatę, ale także miało dalekosiężne konsekwencje dla rozwoju Kościoła i kultury w Anglii.